Her insan bir kültür içinde doğar. Bu kültürü ise çevrenin fiziksel sosyal ve ekonomik şartları şekillendirir. Aşıklık geleneği, bizim edebiyat tarihimizde 16.yüzyıldan itibaren görülen halk edebiyatımızın önemli bir şubesini oluşturmaktadır. Bugün hala yaşayan kültürel değerlerimizden olan Aşıklık geleneği çeşitli kurumların desteğiyle ayakta durmaya çalışmaktadır

Aşıklık edebiyatı, ozan baksı geleneğinin İslamiyetten sonra tasavvufi düşünce ile Osmanlı yaşama biçimi ve kabulleriyle birleşmesinden doğmuştur. 

Aşık hem döneminde hem de sonraki dönemlerde sesini geniş kitlelere duyurmuş bir sanatçıdır. 

Aşık yaşadığı kültürel ortamla iç içedir. Âşık şiiri toplumun ihtiyacına bağlı olarak ortaya çıkmıştır. Toplum bilinciyle Aşık şiiri arasında bir bağ vardır. 

Ozan Fedai günümüzün yaşayan usta Ozanları dan biridir 

Şiirlerin de  daha çok 8,11,14, 15 hece ölçüsünü kullanmaktadır. 

Toplumsal değerler konusunda hassas   şiirlerinde dikkat çeken yönlerden biri sosyal konuların yoğunluğudur. 

Bu yüzden bir çok şiirinde yol gösterici veya tentik eder bir eda vardır. 

Ozan Fedai ’in doğup büyüdüğü zamanı ve makanı dikkate aldığımızda. 

Ozan Fedai içinde doğduğu kültürel ortam ilgisi ve yeteneği 

olan kişinin Aşık olması için gayret uygundur. 

Bir Aşığı besleyen kaynak her şeyden önce kendi yaşantısı ve kendi hikayesidir. 

Bunun yanında Aşıkların sanaatlarına ve hayatlarına baktığımızda besledikleri temel kaynak gurbet, acı, yokluk, hasret,milli ve manevi değerler olduğunu görmekteyiz. 

Aşıklar bir insanda olması gereken özelikleri şiirlerinde belirtmişlerdir. 

AH EMMOĞLU 

Lüks yaşamı  iman ile değiştik

Biçareyiz uymuyoruz Emmoğlu

Diyemezler nefsimizle boğuştuk

Cehaletten aymıyoruz Emmoğlu

Her taraf zebani farksız hortlaktan

Bu dünyanın farkı yoktur otlaktan

Haram lokma inmeyince gırtlaktan

Hiç yaşadık saymıyoruz Emmoğlu

Karma karış imanıyla âmeli

Bilinmiyor hele ehli kemâli

Çıkarsız vermiyor kimse selamı

Adam yerine koymuyoruz Emmoğlu

Hasretiz dehasına âlimin

Takılırız tuzağına zalimin

Kolayına kaçıyoruz ilimin

Bundan hicap duymuyoruz Emmoğlu

İnsanlık insanda öldü öleli

Kabristanda bekler kurtlar yeleli

Kanaat sadakat mefta olalı

Aç gözlüyüz doymuyoruz Emmoğlu

Fedaiyim nefsimize darılıp

Gerçeklere yanlış diye kırılıp 

Göz görerek yanlışlara sarılıp

Keşkelerden caymıyoruz Emmoğlu

Ozan Fedai

OZAN FEDAİ KOÇ BİYOGRAFİSİ 

Fedai Koç, 1959’da Amasya merkeze bağlı Sarımeşe (Efte) köyünde 1959’da doğmuştur. Dörder çocuk sahibiyken eşlerini kaybedip sonrasında birbirleriyle evlenen bir anne ve babadan, bir diğer deyişle sekiz üvey kardeşten sonra, dokuzuncu çocuk olarak dünyaya geldiği için imkânsızlıklar içinde zor bir çocukluk dönemi geçirir. Babasının bir akrabasının Almanya’daki kızıyla evlendirilir ve 19 yaşında Almanya’ya gider. Saz çalma merakı ilk kez Türkiye’de askerliğini yaparken başlar ancak o, âşıklığa giden ilk adımları küçük yaşta çobanlık yaptığı dağlarda biraz da korkudan dolayı türküler söyleyerek attığını söyler. Askerlik dönüşü Almanya’da bu hevesini devam ettirir ve saz çalmayı kendi başına notasız olarak öğrenir 

Fedai Koç badeli âşıktır. Köyünde Belan denilen mevkide Belan adında bir evliyanın olduğuna inanılmaktadır. Kendisini rüyasında çok kere burada saz çalıp türkü söylerken görmüştür. Gençliğinden itibaren hayatı büyük oranda Almanya’da geçen Koç’un âşıklıkta bir ustası olmamıştır. O âşıklığı, elektronik ortamın sunduğu imkânlarla, ustaların plak ve kasetlerini dinleyerek öğrenmeye çalışmıştır. Ancak daha sonra Avrupa Türk İslam Birliği (ATİB) adlı kuruluşun kadrosuna dâhil olmasıyla o çatı altında, kasetlerini dinlediği saz ve söz üstatlarıyla bir araya gelme fırsatı bulmuştur. Bu durum onu mutlu etmiş, o âşıklardan geleneği öğrenme ve kendini geliştirme fırsatı yakalamıştır 

Yine “ustalarım” dediği Yaşar Reyhani ve Âşık Mahzuni Şerif ile sohbetleri ve programları olmuştur ki kendisi bu âşıklarla yakın olmayı âşıklığının dönüm noktası olarak görmektedir. Âşık, kapılandığı bir ustası olmamakla birlikte sazda Âşık Mahzuni Şerif’i, sözde Âşık Veysel ve Reyhânî’yi, şiirde ise Abdurrahim Karakoç’u kendisine örnek aldığını söyler. 1983 yılında “Almanya’dan Vatana” ve 1989 yılında ise “Anadolu Marşı” adıyla iki kaset çıkarmıştır. 

Fedai Koç, koşma, ilahi, taşlama, güzelleme, ağıt, manzum hikâye ve serbest şiir gibi türlerde şiir yazan biridir. Âşıklığın etrafındaki olaylara anında tepki göstermeyi gerektirdiğini düşünen şair, irticalen şiir söyleme konusunda yeteneklidir. İrticalen söylediği birçok şiir de dâhil olmak üzere şiirlerini kayıt altına almaya özen göstermiş, 80 kadar şiirini Azad Eyle adlı bir kitapta bir araya getirmiştir. Memleketi Amasya’yla ilgili festival, şiir dinletisi, gece, yayla şenliği gibi her etkinliğe katılmaya çalışan ve buralarda türküler söyleyip programlar yapan Koç, ayrıca birçok televizyon programına da katılmıştır. 

Fedaî Koç 2003’te kendi imkanlarıyla bastırdığı Azad Eyle isimli kitabında 80 adet şiirini bir araya getirmiştir.

Koç, Amasya Yaslıçal kasabasında 1940’ta vefat eden Fedai mahlaslı bir âşığın olduğunu, kendisinin ismi o âşığın mahlası olduğu için kendisine başka bir mahlas aramadığını söylemiştir. 

Şiirlerinde Türk-İslam anlayışıyla yoğrulan Anadolu’nun medeniyet değerlerini merkeze alan bir âşıktır. Bu anlayışla ele aldığı konular çoğunlukla gurbet ve sılaya duyulan özlem, eski günlere hasret, zamanenin kötülüklerinden şikâyet, aile sevgisi, Anadolu erenleri ve Türk büyüklerine sevgi, vatan ve ilim sevgisidir. Âşık, gurbette yaşamanın getirdiği hassasiyetle Türkiye ile ilgili bir olumsuz haber duyduğunda veya manevi değerlere yönelik bir yozlaşma haberi aldığında, şairlere has duygusallıkla tepki vermiş ve şiirler kaleme almıştır. Onun şiirlerinin çoğunda Türkiye’nin millî birlik ve beraberliğini bozma amaçlı, özellikle Batılı devletlerin art niyetli politikalarına tepki içeren konulara rastlamak mümkündür. Bu sebeple onun Türkiye’nin geleceği ve mirasçıları olarak yeni nesilleri bekleyen tehlikeler konusunda onları şiirleriyle eğitme ve bilinçlendirme misyonu üstlendiğini söylemek mümkündür.

HABER: Özkan Güli 

İPEK YOLU HABER/ İSTANBUL