Yaz döneminin başlamasıyla birlikte sıkça karşılaşılan sıcak çarpmasının (hipertermi) önemli bir rahatsızlık olduğunu ve gerekli önlemlerin alınması gerektiğini söyleyen Liv Hospital Samsun Dâhiliye (İç Hastalıkları) Kliniği’nden Uzm. Dr. Özkan Akyol, yaz günlerine geçiş yapmamızla beraber yaşanan hipertermi ile ilgili bilgiler verdi. Sıcak çarpmasının ne olduğundan bahseden Uzm. Dr. Özkan Akyol, “Sıcak çarpması ya da güneş çarpması olarak da bilinen hipertermi, genellikle yüksek sıcaklıklara uzun vadede maruz kalınması sonucunda uzun süreli veya yoğun fiziksel eforun ya da ilaç kullanımının bir sonucu olarak bireyin vücudunun ısı düzenleme mekanizmalarının yetersiz kalarak aşırı ısınması durumuna verilen isimdir.

Isıdan dolayı yaralanmanın en ağır ve ciddi türlerinden olan sıcak çarpması, insan vücut ısısının 40 C veya üstüne çıktığı durumlar yaşandığında meydana gelebilir.

Sıcak çarpması, acil tedavi ve müdahale gerektirir. Tedavi edilmeyen sıcak çarpması bireyin beynine, kalbine, böbreklerine ve kas dokusuna hızla kalıcı zarar verebilir. Tedavinin gecikmesi hasarı ağırlaştırır, ciddi komplikasyon veya ölüm riskini artırır” dedi.

Sıcak çarpması belirtilerini doğru tespitinin önemli olduğunun altını çizen Uzm. Dr. Akyol, “Yüksek derece ısı ve nem sonucu vücut ısısının ayarlanamaması sonucu ortaya bazı bozukluklar çıkar.

Sıcak çarpmasının belirtileri şunlardır: Adale krampları, güçsüzlük, yorgunluk, baş dönmesi, davranış bozukluğu, sinirlilik, solgun ve sıcak deri, bol terleme (daha sonra azalır), mide krampları, kusma, bulantı, bilinç kaybı, hayal görme, hızlı nabızdır. Bunların görülmesi sonucunda hasta serin ve havadar bir yere alınır. Giysiler çıkarılır. Sırtüstü yatırılarak kol ve bacaklar yükseltilir. Bulantısı yoksa ve bilinci açıksa su ve tuz kaybını gidermek için 1 litre su, 1 çay kaşığı karbonat, 1 çay kaşığı tuz karışımı sıvı ya da soda içirilir. Özellikle güneş gözlüğü ve şemsiye gibi güneş ışığından koruyacak aksesuarlar kullanılmalıdır. Mevsim şartlarına uygun, terletmeyen, açık renkli ve hafif giysiler giyilmelidir. Bol miktarda sıvı tüketilmelidir. Vücut temiz tutulmalıdır. Her öğünde yeteri miktarda gıda alınmalıdır. Gereksiz ve bilinçsiz yere ilaç kullanılmamalıdır. Direkt olarak güneş ışığına maruz kalınmamalıdır. Kapalı mekânların düzenli aralıklarla havalandırılmasına özen gösterilmelidir” şeklinde konuştu.

Hipertermi tedavisine değinen Uzm. Dr. Akyol, “Sıcak çarpması tedavisi, bireyin beynine ve hayati organlarına zarar gelmesini önlemek veya zararı azaltmak için vücudun bir an önce normal bir sıcaklığa soğutulmasına odaklanır. Birey soğuk suya daldırılır. Soğuk veya buzlu su banyosunun, vücut sıcaklığını hızla düşürmenin en etkili yolu olduğu bilimsel olarak kanıtlanmıştır.

 Birey ne kadar hızlı soğuk suyla temas ederse, ölüm ve organ hasarı riski de bir o kadar az olmuş olur. Soğuk suya direk daldırmanın mümkün olmadığı durumlarda ise sağlık çalışanları buharlaştırma yöntemi kullanarak vücut sıcaklığı düşürülmeye çalışılır. Buz torbaları veya özel soğutma battaniyeleri, bireyin vücut ısısını düşürmek için kullanılabilir. Buz torbaları özellikle kasıklara, boyuna, sırta ve koltuk altına konulabilir. Titreme görülen vakalarda, titremeyi durdurmak için ilaç verilebilir. Vücut ısısını düşürmeye yönelik tedaviler bireyde titremeye yol açarsa, doktor bireye bir kas gevşetici verebilir. Normal şartlarda titreme bireyin vücut ısısının artması için gösterdiği bir tepkidir ve hipertermi durumunda tedaviyi daha az etkili hale getirebilir” şeklinde konuştu.

Haber: Mustafa ŞAYIK