Çeşitlilik bir gereklilik midir, kaçınılmazlık mıdır, faydalı mıdır, zararlı mıdır ?  Bu soruların yanıtını bilmeden çoğu defa çeşitliliği bir engel olarak görürüz. Çeşitliliğin içinde hoşumuza gidenler olduğu gibi hoşumuza gitmeyenler de vardır. Ne var ki hoşumuza gitse de gitmese de çeşitlilik hem bir gerekliliktir hem de evrenin varlığı ve işleyişi için kaçınılmazdır. Aynı kaçınılmazlık canlıların ve özelde insanların yaşamı için de kaçınılmaz bir gerekliliktir.

         Evrenin envanterinde; uzay, zaman, madde ve enerji olmak üzere dört temel varlık bulunmaktadır. Bu dört varlık türü de hem kendi içinde hem birbirine göre olağanüstü bir çeşitlilik barındırmaktadır. Bize en homojen görünenler uzay ve zaman olmasına karşın uzay ve zamandaki çeşitlilik madde ve enerjideki çeşitlilikten daha az değildir. Biz, zamanı ve uzayı birbirinin devamı, kesiksiz, yekpare, limitsiz ve homojen bir yapı olarak algılarız. Oysaki hem mikro ölçekte hem makro ölçekte uzay ve zaman her yerde aynı değildir. Her şeyden önce uzay ve zaman, mikro düzeyde Planck zamanı (Bir saniyenin on üzeri kırk üçte biri kadar)  ve Planck uzunluğu (Bir metrenin on üzeri otuz beşte biri kadar) adı verilen bir daha bölünemeyen en küçük parçacıklardan oluşmaktadır. Bu parçacıkların her biri farklı koordinatlarda yer almaktadır. Makro düzeyde de çeşitlilik bundan farklı değildir. Eğer uzay boşluğunun dokusunu gözle görebilseydik denizdeki dalgalar, yahut fırtına ve kasırgalar gibi çok şiddetli dalgalanmalar içinde olduğuna şahit olabilirdik. Biz, gündelik hayatımızda bundan çok fazla etkilenmesek de kütleli cisimlerin ağırlığı ve hareketleri sonucu uzay boşluğu her yönde şiddetli dalgalanmalar göstermekte, uzay eğilip bükülmekte ve muhtemelen bazı noktalarda delinip yırtılmaktadır. Zaman için de durum bundan farklı değildir. Zaman da; kütlelerin ağırlığı, hızı, hızın yönü ve hareketi doğrultusunda eğilip bükülmekte, daralıp genişlemekte, uzayıp kısalmakta ve muhtemelen delinip yırtılabilmektedir. (Kara deliklerde olduğu gibi) Ayrıca uzay ve zaman sadece çeşitli olmakla kalmayıp görelilik nedeniyle aynı zamanda gözlemciye göre farklı ve çeşitli görünebilmektedir. Uzay ve zamanın bize homojen ve tek düze görünmesi ise uzay ve zamanın başka bir çeşitliliğini daha ortaya koymaktadır. Daha ilginç olanı; her bir gözlemciye göre  oluşan değişiklikler, birer yanılsama değil hepsi tam olarak yüzde yüz gerçek birer çeşitliliktir.  Uzay ve zamandaki bu çeşitlilik olmasaydı ne olurdu? Bu soruya özet olarak; evren işlemez ve hatta hiç var olamazdı diyebiliriz. Çünkü bu çeşitlilik var oluşun ve fizik yasalarının ta kendisidir. Eğer uzay ve zamandaki bu çeşitlilikten olmasaydı ne madde var olabilirdi ne de enerjinin var olması mümkün olurdu.

                 Enerjinin çeşitliliği de bir o kadar zengindir. Enerjiler de uzay ve zamanda olduğu gibi en küçük parçacıklardan (Bir joule’ün on üzeri otuz beşte biri kadar) oluşmaktadır. Bu enerji paketçiklerinin her biri farklı koordinatlar üzerinde sürekli hareket etmektedirler. Enerji; güçlü nükleer kuvvet, zayıf nükleer kuvvet, elektromanyetik kuvvet ve kütle çekim kuvveti olmak üzere dört ana gruptan (Çeşitten) oluşmaktadır.  Gündelik hayatta en sık karşılaştığımız; kütle çekim kuvveti ile elektromanyetik kuvvettir. Görme, renkler, koklama, işitme, temas hissi, her türlü hareket enerjisi, sıcaklık ve ısı enerjileri, ses, elektrik, yüzey gerilimleri, atalet, kaldırma kuvvetleri, güneş enerjisi, rüzgar enerjisi, yanma, kopma, yırtılma, delinme, değişme, çürüme, deformasyon vb. elektromanyetik kuvvetin çeşitleridir. Ağırlıkların tümü de kütle çekim kuvvetinden kaynaklanmaktadır. Bütün bunların dışında evrenin genişlemesinden sorumlu tutulan bir de karanlık enerji bulunmaktadır. Eğer enerji bu kadar çeşitli olmasaydı her şeyden önce, güçlü nükleer kuvvetle bir arada tutunan ve maddenin temel kaynağı olan atom çekirdekleri oluşmaz dolayısıyla madde var olamazdı. Yine elektromanyetik kuvvetle elektronun çekirdeğe bağlanması ve moleküler bağlarla atomların bir araya gelmesinden olmasaydı hayatımızda karşılaştığımız hiçbir cisim var olamayacaktı. Eğer kütle çekim kuvvetinden olmasaydı biz yeryüzüne tutunamazdık ve yaptığımız en küçük bir hareket sonucunda uzayın uçsuz bucaksız karanlığına savrulacaktık. Parmağımızı kaldırmamız bile bizi yer yüzeyinden koparıp uzaya savurmaya yetebilecekti.

       Maddenin çeşitliliğine gelince madde, diğer varlık türlerine göre daha çok görünürde olduğundan ve hayatımızla daha çok iç içe olduğundan bu çeşitliliği hepsinden daha fazla gözlemleriz. Madde de diğer üç varlık türünde olduğu gibi en küçük bölünemeyen parçacıklardan meydana gelmiştir. (Elektronlar, kuarklar) Bu parçacıklar da uzay ve zaman eksenleri üzerinde koordine edilmiş ve sürekli hareket etmektedirler. Atom çekirdekleri ve yörüngelerinde dönen elektronlar; sayı, elektrik yükü, hacim, ağırlık, hız, spin, yön ve diğer birçok nitelik ve nicelikler bakımından birbirinden farklıdır. Bunlar elementleri oluşturmaktadır. Yine atomların çeşitli bağlarla ve çeşitli sayılarla bir araya gelmesiyle oluşan moleküller de oluşturdukları bileşik ve karışımlarla cisimleri meydana getirmektedir. Mikro düzeyde gerçekleşen çeşitlilik sayesinde biz madde ve cisimlerin bir kısmını demir, bir kısmını pamuk, bir kısmını su, bir kısmını gaz, bir kısmını domates, bir kısmını tahta, bir kısmını petrol, bir kısmını yumuşak, bir kısmını sert, bir kısmını akışkan, bir kısmını saydam, bir kısmını yalıtkan, bir kısmını ekmek, bir kısmını kâğıt, bir kısmını bilgisayar, bir kısmını çamur, bir kısmını çiçek vb. olarak görürüz. Yine aynı çeşitlilik sayesinde bütün bu madde ve cisimleri sayısız renklerde ve çok çeşitli geometrik şekillerde görürüz. Yine aynı çeşitlilik sayesinde bunların bir kısmı büyük bir kısmı küçük olabilmektedir. Mikro düzeydeki bu çeşitlilik makro boyutlarda da mevcuttur. Evrendeki madde;  madde, anti madde ve karanlık madde şeklindedir. Evrenimiz, çevresi 292 milyar ışık yılı ve çapı 93 milyar ışık yılı hacmindeki bir küreden oluşmaktadır. Bu kürenin içinde uzay, zaman, madde ve enerji bulunmaktadır. Maddeler çeşitli şekil, renk, ısı, hacim, ağırlık, hız, yön ve uzaklıklarla bu kürenin içine serpiştirilmiştir.  Uzaydaki makro ölçekli madde; toz ve gazlar, takımyıldızlar, kümeler, süper kümeler, galaksiler, yıldızlar (Güneş sistemleri) süpernovalar, kara delikler, gezegenler, gezegenimsiler, uydular, kuyruklu yıldızlar, meteorlar, meteoritler, plazma ( bağımsız elektronlar), anti madde ve karanlık madde şeklindedir. Görünür maddenin tamamı evrenin ancak % 4’ünü oluşturuyor. Dünyamız da bu % 4’ün Yüz milyarlarca katrilyonda birinden daha küçük bir gezegendir. Ancak dünyamızın ilave bir çeşitliliği daha var ki bu çeşitlilik, bugünkü bilgilerimizle  evrenin başka hiçbir yerinde bulunmamaktadır.  Bu çeşitlilik kuşkusuz canlılıktır. Canlılık da kendi içinde yüz milyarlarca çeşide ayrılmaktadır ve en fazla kıymetini bilmemiz gereken bir çeşitlilik türüdür. Kuşkusuz bunların içinde de en özel olan canlı türü insandır ve insanlar da kendi içinde çok sayıda çeşitlilik barındırmaktadır.

        Dünyamız, evrenin diğer yapılarına göre daha çok çeşitlilik barındırmaktadır. Dünyayı çok özel  ve yaşanılır kılan da bu çeşitlilikten başkası değildir. Dünyamız ve dünyadan görünen alanlar (gökyüzü) çok çeşitlidir. Biz gökyüzünü kusursuz, pürüzsüz, parlak, homojen ve tek renkli bir uçuk maviden ibaret görsek de gerçekte böyle değildir. Gökyüzünün asıl rengi siyahtır ve sadece dünyamızdan mavi görünmektedir. Gökyüzü her gezegende gezegenin atmosferi ve güneşine olan uzaklığına göre farklı renklerde görünmektedir. Gökyüzü bize de hep aynı homojenlikle görünmez. Sabahları sarı ve kızıl, öğlenleri, uçuk mavi, akşamüstü sarı kızıl, gece lacivert, ve gece yarısı siyah görünür. Yine nem, gaz, toz ve bulutlarla daha pek çok renge  ve şekillere bürünmektedir. Bu değişim, yeryüzünün mevcut renk ve şekillerine ilave olarak toprağın, suların, göl, deniz, ve nehirlerin renk ve şekillerinde de değişiklik yapmaktadır.

 

        Kuşkusuz en büyük çeşitlilik yeryüzünde mevcuttur. Yeryüzü şekilleri, dağlar, tepeler, ovalar, denizler, göller, nehirler, kalyonlar, düzlükler, engebeler, çukurlar, oyuklar, geçitler, ormanlar, otlaklar, kırlar, çiçekler, ağaçlar, bataklıklar, madenler, yanardağlar, volkanlar vb. pek çok çeşitliliktedir. Yine bu çeşitlilik dinamik değişimlerle daha çok çeşitlilik oluşturmaktadır. Kış aylarında karlar, karaları beyaza boyarken; ilkbahar, karaları büyük ölçüde yeşile boyamaktadır. Sonbahar, karaları kahverengine boyarken; yaz aylarına sarı rengi hakim olmaktadır. Yağmurlar ve gölgeler yüzeylerin her bir rengini daha bir koyulaştırırken gün ışığı daha bir uçuklaştırmaktadır. Denizlerin rengi de mavi, lacivert, yeşil, turkuaz, gri, kahverengi gibi değişiklikler gösterirken aynı zamanda gel-git olayları, dalgalar, deniz altı volkanik patlamalarla da pek çok değişiklik göstermektedir. Deniz altındaki çeşitlilik de yeryüzü kadar zengindir. Kuşkusuz bu çeşitliliğin her biri de kendi içinde yüzbinlerce çeşitlilik göstermektedir. Çiçeklerin, geometrik, şekli, renkleri, yaprakları, kökleri, ihtiva ettiği maddeler, kokuları, hacimleri ve şekilleri çok büyük çeşitlilikler göstermektedir. Aynı şey, diğer bitkiler, ağaçlar, toprak, madenler, maddeler, cisimler ve sular için de geçerlidir. Kar tanelerinden kum tanelerine kadar, yağmur damlalarından toz zerreciklerine kadar hiçbir tanecik bir diğeriyle aynı değildir. Çeşitli dönemler itibariyle yeni dağlar, yeni karalar, yeni ovalar, yeni denizler oluşmaktadır. Deniz ve karalar, milyonlarca yıl içinde pek çok defa yer değiştirmiştir. Negatif veya pozitif sayılar kümesindeki hiçbir sayı bir diğeriyle aynı değildir. Mikro veya makro düzeyde Evrende gerçekleşen hiçbir olay diğer herhangi bir olayla aynı değildir. Bir çay kaşığı kadar olan madde miktarı dünyadan alınmışsa birkaç gram, bir süpernovadan alınmışsa 90 milyon ton ağırlığındadır.

     Fakat canlılığın çeşitliliği hepsinden daha gerekli ve değerlidir. Gözlemlediğimiz dünyada bitkiler, hayvanlar ve insanlar olmak üzere üç ana türde canlılık bulunmaktadır. Bitkiler ve hayvanlar kendi aralarında milyonlarca türe ayrılırken çok yönlü çeşitlilik göstermektedir. Bu çeşitlilikler, büyüklük, küçüklük, uzunluk, kısalık, zayıflık, şişmanlık, hacim, ağırlık, habitat, renk, genetik yapı, anatomik yapı ve fonksiyonellik olarak pek çok alanda kendini göstermektedir. İnsanlarda ise bütün bunlara ilaveten akıl ve iradeden kaynaklı daha başka çeşitlilikler de bulunmaktadır. İnançları, duyguları, mezhepleri, ideolojileri, yaşam tarzları, fikirleri görüşleri, düşünceleri, yargıları, duyguları, eğilimleri, statüleri, bilgileri, yöntemleri, yönetim çeşitleri insanların çeşitliliğini daha aktif ve dinamik kılmaktadır. İnsanların, cinsiyetleri, ırkları, renkleri, dilleri, doğduğu coğrafyası kuşkusuz en değerli çeşitliliktir. Bu çeşitlilik insanın ve insanlığın gelişimini sağlayan en büyük doğal kaynaklardır. Irklar, cinsiyetler, renkler, diller ve doğulan coğrafya insanın organları gibidir ve birinin yok olması halinde vücudun işlevselliği büyük ölçüde kısıtlanacak, gelişimi azalacak veya yok olmakla sonuçlanacak.  Bu çeşitlilik, dünyanın ortak değeri, ortak mirası ve ortak hassasiyeti olmalı ve dünyanın neresinde olursa olsun korunmalıdır. İnsanlar arsındaki yapısal, düşünsel ve sosyal çeşitlilik kesinlikle teknolojiden, askeri  ve ekonomik güç ile verimli ve stratejik topraklardan çok daha değerli bir zenginliktir. Çünkü yeryüzünde kullanılan en büyük güçler insan düşüncesinden/aklından kaynağını almaktadır. Akıl, düşünce ve birikim ise insanlar arası çeşitlilikle gelişmektedir. Bu yüzden eşitlik ve adaletle dengelenmiş insan çeşitliliğini barındıran ülkeler dünyanın en gelişmiş ülkeleri iken, tek tip insanlardan oluşan ya da çeşitliliği çok olmakla birlikte tek bir çeşidi yaşatmaya çalışan ülkeler genelde dünyanın en geri kalan veya gelişmekte olan ülkeler listesinde yer almaktadır.

         Çeşitliliğin azalması oranında insan ve canlıların yaşamsal alanları ve işlevleri daralıp kısıtlanmaktadır. Gezegenimiz, Jüpiter gibi saf bir gaz gezegeni olsaydı yahut Mars gibi tamamen kayaç bir gezegen olsaydı, yahut Güneş gibi saf bir alev topu olsaydı, bir meteor kadar küçük yahut bir Güneş kadar büyük olsaydı hayatın var olması mümkün olmazdı. Gezegenimizin tamamen deniz, yahut tamamen kara veya tamamen dağlık, yahut tümüyle ova, veya hepsi orman, yahut bütünüyle düzlük olması halinde çok zor koşullarda pek az canlı türü yaşayabilirdi. Yine gezegenimiz hep aşırı sıcak, yahut aşırı soğuk, aşırı yağışlı, yahut tamamen kurak olması halinde de sonuçlar oluşurdu. Mevsim, yıl boyunca hep yaz, ya da bahar yahut yaz olsaydı; gezegenimizin tamamı saf demirden, yahut altından veya tamamen başka bir elementten oluşmuş olsaydı; atmosferimiz, saf karbondioksit veya karbon monoksit, yahut azot veya saf oksijenden ibaret olsaydı yine canlılık olamazdı. Eğer insanların hepsi erkek, yahut hepsi kadın olsaydı insan hayatı yine maksimum bir asırla sınırlı kalacaktı. Eğer bütün dünya insanları tek ırktan olup tek dili konuşsaydı, yahut bütün insanların arzu, istek, duygu, eğilim, fikir ve düşünceleri hep aynı olsaydı geri kalmışlık, aşırı yaşam kalitesizliği ve fiili yoksunluk, kaynak-paylaşım sorunu, ve olanaksızlıklar yüzünden hayat bir yerden sonra son bulurdu.  Söz gelimi dünyadaki herkes meyve olarak sadece elma yemeyi seviyor olsaydı dünya elma üretimi, mevcut insanlara yetmeyeceğinden bir yandan paylaşım sorunu çıkarken diğer yandan diğer meyvelerden alınan besinlerden yoksun kalma sorunu yaşanırdı. Bu durum, eş seçiminden meslek seçimine kadar hayatın her alanında kendini gösterirdi. Dünyanın çeşitliliği, insanların ihtiyaç çeşitliliğine göre dengelenerek sürdürülebilir bir yaşam olanağını sağlamıştır. Bu çeşitliliği azalttığımızda bunun olumsuz etkisi,  kelebek etkisiyle bütün dünya geneline yansıyacaktır. Bu, hemen oluşan bir yansıma olmayabilir, günler içinde gerçekleşebileceği gibi, aylar, yıllar ve asırlar içinde de gerçekleşebilir. Dünyamızın dışındaki diğer gezegenler bu çeşitliliğin bir kısmından yoksun olduğu için yaşamaya elverişli değildir. Bu nedenle hiç sevmediğimiz bir çeşitliliğin, aslında bizim yaşam kaynağınız ve yaşam kalitemiz olduğunu akıldan çıkarmamız gerekiyor.

      Çeşitliliğin var olmak açısından aynı zamanda doğa ve evrensel işleyiş açısından kaçınılmaz birer fizik yasaları olduğu yukarıda izah edilmekle beraber bunun insanlar için neden çok gerekli olduğu hâlâ çok iyi bilinmemektedir. Çeşitliliğin insanlar için diğer varlıklara göre daha çok gerekli olmasının nedeni, insanlardaki değişim arzusu, ihtiyaç, istek, hayal ve isteklerinin sonsuz olmasıdır. Çünkü sonsuz değişime talipli bir varlığın ihtiyacı ancak bu kadar sayısız çeşitlilikle dengelenebilir. Doğaya ait herhangi bir çeşitliliği ortadan kaldırmak veya varlığını kısıtlayıp sınırlandırmak sadece insana karşı değil aynı zamanda doğaya karşı yapılan bir tahribattır. Bu zararın bedelini dünyadaki bütün canlılar ödemek zorunda kaldığından canlı veya cansız, doğanın çeşitliliğini korumaktan bütün dünya bireyleri birlikte sorumludur. 

Z. Abidin TOPRAK

Z.ABİDİN TOPRAK (DİYARBAKIR ’DAN YAZIYOR )

Her Şey Neden Vardır ?

23.01.2025

       Evrenin nasıl var olduğu biliniyor ancak neden var olduğunun cevabı bilinmiyor. Yine evrenin nasıl işlediği biliniyor fakat neden böyle işlediği bilinmiyor. Nasıl sorus...

Devamını Gör

Z.ABİDİN TOPRAK (DİYARBAKIR ’DAN YAZIYOR )

Evrenin Varlığından ve Yönetiminden Sorumlu 31 Toz Parçası

30.12.2024

Evrenimiz dört ana unsurdan oluşmaktadır. Bunlar uzay, zaman, madde ve enerjidir. Bu dört ana unsur...

Devamını Gör

Z.ABİDİN TOPRAK (DİYARBAKIR ’DAN YAZIYOR )

Üst Akılsız

09.10.2024

Küresel veya lokal düzeyde konsolide edilmiş hiyerarşik üst akıllar bulunur. Bunlar, ortamın bütün koşullarını, belirledikleri hedefler doğrultusunda şekillendirmeye çalışırlar. Bunun için oyun, yanıltma, inandırma, inkar etme, yönlendirme, gizleme, ajite etme, kamuoyu oluşturma, tahrik etme, ayrıştırma,...

Devamını Gör

Z.ABİDİN TOPRAK (DİYARBAKIR ’DAN YAZIYOR )

bir uzaylı ile röportaj

14.08.2024

-Uzaydan baktığınızda sizce biz insanlar neden birbirimize acı çektirip birbirimizi öldürüyoruz? -Birincisi her zaman hak ettiklerinizden fazlasını almak istiyorsunuz. ...

Devamını Gör

Z.ABİDİN TOPRAK (DİYARBAKIR ’DAN YAZIYOR )

Üç temel sosyal formül

26.07.2024

Bütün din, mezhep, ideoloji, felsefe, dünya görüşü, kültür, yönetim, yaşam tarzı ve sosyal ilişkilerin doğru veya yanlış olduğunu test etmenin temel bir formülü vardır. Bu formül aynı zamanda birbirinden ne kadar farklı olursa olsun bütün ins...

Devamını Gör

Z.ABİDİN TOPRAK (DİYARBAKIR ’DAN YAZIYOR )

Ağırlaşmak (Öykü)

23.07.2024

              Genç kadın uzandığı çimlerin üstünde dalların arasında görünen gök yüzünün maviliğine bakıyordu. Sonra birden yere doğru çekilmekte olduğunu hissetti. Bedeni ağırlaşıyor ve çimlere daha çok basınç uyguluyordu. Gördüğü karmaşık rüyanın son kısmı böyleydi. Muhtemelen yere doğru çekilmenin etkisiyl...

Devamını Gör

Z.ABİDİN TOPRAK (DİYARBAKIR ’DAN YAZIYOR )

Üç temel sosyal formül

19.07.2024

Bütün din, mezhep, ideoloji, felsefe, dünya görüşü, kültür, yönetim, yaşam tarzı ve sosyal ilişkilerin doğru veya yanlış olduğunu test etmenin temel bir formülü vardır. Bu formül aynı zamanda birbirinden ne kadar farklı olursa olsun bütün insanlara adil ve ortak bir zemin sunuyor. ...

Devamını Gör

Z.ABİDİN TOPRAK (DİYARBAKIR ’DAN YAZIYOR )

Dünyanın panoramik fotoğrafı

04.06.2024

...

Devamını Gör

Z.ABİDİN TOPRAK (DİYARBAKIR ’DAN YAZIYOR )

İnsan ilişkilerinde değer ıstırabı

31.05.2024

İnsan ilişkilerinde yaşanan önemli sorunlardan biri muhataba verilen değer ve bunun karşılığı konusudur. Hemen hemen herkes muhatabına verdiği değer ile bunun karşılığı olan sonuçtan rahatsızlığını dile getirir. Çoğu insan; ...

Devamını Gör

Z.ABİDİN TOPRAK (DİYARBAKIR ’DAN YAZIYOR )

Zamanın Yönü Tersine Döndürülebilir mi?

29.09.2023

         Her madde ve enerji bütün veya parçalar halinde uzayda yolculuk yapar. Madde ve enerji parçalarının bu yolculukta ileriye, geriye, yukarıya, aşağıya, sağa, sola ve bunların arasında kalan bütün açılarda hareket etmeleri mümkündür. Hareketin tek bir yönü olmakla birlikte gidilen yönün tersine geri dönmek, herha...

Devamını Gör

Z.ABİDİN TOPRAK (DİYARBAKIR ’DAN YAZIYOR )

Referanslar

25.09.2023

       Referans; herhangi bir büyüklüğün miktarına kaynak, ölçü veya kıyas oluşturan başka bir büyüklüktür.  Evrende bulunan her şeyin bir miktarı vardır. Bu miktarların ne kadar az, çok, büyük veya küçük, olduğu ancak başka bir referansa göre belirlenebilir. Hiçbir büyüklük tek baş...

Devamını Gör

Z.ABİDİN TOPRAK (DİYARBAKIR ’DAN YAZIYOR )

Aşırı hızlardaki sükunet

23.07.2023

Maddelerdeki elektronlar saniyede 300 bin kilometreye yakın hızlarda hareket ediyor. Dünya, kendi ekseni etrafında saatte 1670 km, Güneş’in etrafında saatte 107.000 km hızla dönüyor. Güneş, kendi etrafında saatte 7.000 km, bütün gezegenleriyle birlikte bir sistem olarak Samanyolu Galaksisi’nin etraf...

Devamını Gör

Z.ABİDİN TOPRAK (DİYARBAKIR ’DAN YAZIYOR )

İstemediğimiz olayları hayatımızın geçmişinden silmemiz mümkün mü? (Zaman oyunları)

02.06.2023

Masanızdaki kâğıda kalemle derin bir çizgi çiziyorsunuz. Çizginin izi, kâğıdın altındaki deri kaplamada da çıkıyor, hatta aynı çizginin izi derinin altındaki ahşap yüzeye de geçiyor. Sonra kağıttaki çizgiyi siliyorsunuz, deriyi deforme eden çizik izini de düzeltip eski durumuna getiriyorsunuz, daha sonra da ahşap ...

Devamını Gör

Z.ABİDİN TOPRAK (DİYARBAKIR ’DAN YAZIYOR )

Schrödinger’in Kedisi

30.04.2023

Schrödinger’in kedisiGünümüz dünya insanlarının yaklaşık % 95’i Schrödinger’in kedisinin hayatı...

Devamını Gör

Z.ABİDİN TOPRAK (DİYARBAKIR ’DAN YAZIYOR )

Pencerenizden içeri girenler

31.12.2022

Açık bıraktığınız pencerenizden evinizin içine soğuk, dolu, toz böcek, gürültü, fare veya hırsız girebilir. Bunlar evinizin içine girdiğinde sizin için dört seçenek belirecektir. Bunlardan biri;...

Devamını Gör

Z.ABİDİN TOPRAK (DİYARBAKIR ’DAN YAZIYOR )

Maddenin ana taşıyıcı kolonları

21.12.2022

Bir binayı taşıyan ana güç, kolonlarıdır. Bu yüzden en sağlam olması gereken de yine kolonlardır. Bu güvence insan için son derece önemlidir. Ne var ki her şeye rağmen bütün madde ve cisimler görece kolaylıkla parçalanabilirler. Bunun tek istisnası ise atom çekirdeğidir. ...

Devamını Gör

Z.ABİDİN TOPRAK (DİYARBAKIR ’DAN YAZIYOR )

Şeytan diyor ki;

13.12.2022

...

Devamını Gör

Z.ABİDİN TOPRAK (DİYARBAKIR ’DAN YAZIYOR )

Tuğla

11.11.2022

      "Temeline harç olmak" ...

Devamını Gör

Z.ABİDİN TOPRAK (DİYARBAKIR ’DAN YAZIYOR )

Tanımsız

27.10.2022

Acıları yere gömmek vardı yeryüzünde mutlu kalmak İnsanlar gömüldü yere ...

Devamını Gör

Z.ABİDİN TOPRAK (DİYARBAKIR ’DAN YAZIYOR )

Görgüsüzlük

17.10.2022

...

Devamını Gör

Z.ABİDİN TOPRAK (DİYARBAKIR ’DAN YAZIYOR )

Akıl ve acı

25.09.2022

George Floyd, ABD’nin beyaz polisi tarafından, diziyle boğazına 9 dakika boyunca bastırılmas...

Devamını Gör

Z.ABİDİN TOPRAK (DİYARBAKIR ’DAN YAZIYOR )

İyi bir kötülük türü yoktur

19.08.2022

En kötü kötülük iyi bir değer adına işlenen kötülüklerdir. Allah adına bir kötülük işlendiğinde  iki seçenek aktive olmaya başlar. Ya insanlar Allah’a teslimiyet göstermeye devam edip o kötülüğü meşru görecek, destekleyecek ve Allah’ın rızasını kazanm...

Devamını Gör

Z.ABİDİN TOPRAK (DİYARBAKIR ’DAN YAZIYOR )

Ücretsiz güzellik merkezi

02.08.2022

İnsanların çoğu genellikle dışına yatırım yapıyor. Dışa yapılan yatırım zamanla bozulur. İçe yapılan yatırım ise kalıcıdır. Şöyle bir güzellik merkezi düşünün: -Her türlü kötü ahlak güzelleştirilir. ...

Devamını Gör

Z.ABİDİN TOPRAK (DİYARBAKIR ’DAN YAZIYOR )

Kadınlar ve erkekler

18.07.2022

...

Devamını Gör

Z.ABİDİN TOPRAK (DİYARBAKIR ’DAN YAZIYOR )

Kadife Kaplı Çöpler

17.06.2022

              Evdeki halınızı severek almışsınız. Ama yorgan diye kimin üstünü o halıyla örterseniz üzerinden fırlatıp atacaktır. Buzdolabınız gayet güzeldir. Fakat içine ayakkabılarınızı koyarsanız kimse o dolabın kapısını açmayı istemez. Işıl ışıl parlayan güzel tencerenizi ...

Devamını Gör

Z.ABİDİN TOPRAK (DİYARBAKIR ’DAN YAZIYOR )

İnsanlık hangi sonuca bağlanacak?

14.05.2022

         Dünyanın yaşanmaz hale gelmesi halinde insan neslinin devam etmesini sağlamak için önerilen en güçlü çözüm, başka bir gezegene taşınmak olarak belirtiliyor. Ancak yakın çevremizde yaşamaya elverişli bir gezegen olmadığından en iyimser haliyle böyle bir gezegenin bizden yüz mily...

Devamını Gör

Z.ABİDİN TOPRAK (DİYARBAKIR ’DAN YAZIYOR )

Hızlı Zaman Endişesi

24.02.2022

          Bir çocukla bir saatlik yolculuk yaptığınızda çocuk neredeyse her on dakikada bir size; "daha gelmedik mi" diye sorar. Başta yolculuğun bir saat süreceğini söylemiş olmanıza rağmen sık sık bu soruyla muhatap olursunuz. Siz çoğun sabırsızlığından, o da sizin sabrınızdan şikayet...

Devamını Gör

Z.ABİDİN TOPRAK (DİYARBAKIR ’DAN YAZIYOR )

Kuantum

25.01.2022

         Kuantum fiziği veya kuantum mekaniği evreni “miktarlar” üzerinde açıklayan bir bilimdir. Buna nicem veya dalga mekaniği de denir. Kuanta, “miktar” demektir. Latince kökenli bu kelimenin orijinali  kuantus, yani “ne büyüklükte ne kadar” anlamındadır. Do...

Devamını Gör

Z.ABİDİN TOPRAK (DİYARBAKIR ’DAN YAZIYOR )

Kuantum Belirsizlik İlkesi

24.12.2021

               Werner Heisenberg ...

Devamını Gör

Z.ABİDİN TOPRAK (DİYARBAKIR ’DAN YAZIYOR )

Çift Yarık Deneyi (Young Deneyi)

30.11.2021

          Çift yarık deneyi; fizik, optik ve kuantum fiziğine çok değerli katkılar sunmuş...

Devamını Gör

Z.ABİDİN TOPRAK (DİYARBAKIR ’DAN YAZIYOR )

Kuantum Dolanıklık

25.11.2021

           Atom altı noktasal parçacıklardan her birinin diğeriyle aynı olan bir eş parçacığı vardır. Bunların birbirinden tek farkı biri hangi yöne doğru dönüyorsa eşi bunun tersi yönünde dö...

Devamını Gör

Z.ABİDİN TOPRAK (DİYARBAKIR ’DAN YAZIYOR )

Yokluk

15.11.2021

             Yokluk denince çoğumuzun aklına içinde hiçbir şeyin bulunmadığı boş bir alan, ya da boş ve karanlık bir ortam gelir. Halbuki boşluk ve alan uzaya ait uç boyutlu bir varlıktır ve içinde hiçbir şey olmasa da bu alanlar yokluk demek değildir. Bunu böyle algılamamızın nedeni yokluğu, ona yakın bir va...

Devamını Gör

Z.ABİDİN TOPRAK (DİYARBAKIR ’DAN YAZIYOR )

Kuantum Sıçraması

08.11.2021

             Kuantum sıçraması kavramı, ilk defa 1913’te Danimarkalı fizikçi Niels Bohr tarafından kullanılarak bilim literatürüne girdi. Bu, aynı zamanda modern atom teorisiydi. Buna göre atom çeki...

Devamını Gör

Z.ABİDİN TOPRAK (DİYARBAKIR ’DAN YAZIYOR )

Işığın Gizemli Dünyası

21.10.2021

       ...

Devamını Gör

Z.ABİDİN TOPRAK (DİYARBAKIR ’DAN YAZIYOR )

Kaçınılmazlık

13.09.2021

Kaçınılmazlık deneyden daha güçlü bir argümandır. Deney düzeneklerinde hesaba katılmayan küçük bir ayrıntı olabilir ve bu ayrıntı yüzünden deneyin sonucu farklı çıkabilir veya sonuç aynı olduğu halde neden farklı olabilir. Fakat kaçınılmazlık alternatifsiz seçenektir.  Eğer  2+X = ? diye bir soru sorulursa hem X’in değeri için sonsuz s...

Devamını Gör

Z.ABİDİN TOPRAK (DİYARBAKIR ’DAN YAZIYOR )

SU

06.08.2021

Su, bir oksijen ve iki hidrojen elementinden oluşan kimyasal bir bileşiktir. Oksijenin yakıcı, hidrojenin de yanıcı olmasına karşın su yangın söndürücü bir özelliğe sahiptir. Tadı ve kokusu olmayan suyun rengi hafif mavidir. Bunun nedeni kırmızı dalga boylarındaki  ışığı bir miktar emmesidir.  Canlılar için su kaçınılmazdır. Bazı mikroo...

Devamını Gör

Z.ABİDİN TOPRAK (DİYARBAKIR ’DAN YAZIYOR )

Büyüklük ve Küçüklüğü Tasarlamak

26.07.2021

Bir gün evinizin kapısını açıp içeri girdiğinizde evdeki eşyanın, olduğundan daha büyük veya daha küçük olduğunu görürseniz ne düşünürsünüz? Söz gelimi masanızdaki 30 santimetrelik cetvelin 3 metre kadar uzadığını, çamaşır makinanızın kibrit ku...

Devamını Gör

Z.ABİDİN TOPRAK (DİYARBAKIR ’DAN YAZIYOR )

Algı Ötesi Tek Yönlülük

28.06.2021

Tabiatta çok değerli ve bir o kadar da cazip sırlar bulunmaktadır. Bu sırlar bazen algılarımıza sığmayan, bazen çok ilginç, bazen de evren içinde...

Devamını Gör

Z.ABİDİN TOPRAK (DİYARBAKIR ’DAN YAZIYOR )

Canlılık

31.05.2021

  Eğer bir gün yürürken yol kenarında bulunan bir kaya parçasının kımıldadığını, hareket edip yürüdüğünü, sonra size dönüp gülümsediğini ve “gel” diye seslendiğini görürseniz, ya küçük dilinizi yutar ya da tabana kuvvet d...

Devamını Gör

Z.ABİDİN TOPRAK (DİYARBAKIR ’DAN YAZIYOR )

Mesafeler

29.04.2021

               Mesafe nedir, mesafeler olmasaydı bütün her şey nasıl görünecekti, bilinen en uzun ve en kısa mesafe hangileridir, bunların arasındaki oransal ortalama ne kadardır? Bu mesa...

Devamını Gör

Z.ABİDİN TOPRAK (DİYARBAKIR ’DAN YAZIYOR )

Her Şey Ne Kadardır? (Evrenin Miktarı)

30.03.2021

Evren beş ana varlıktan oluşuyor. Bunlar; uzay, zaman, madde, enerji  ve bilgidir. Evren 13.8 milyar yıl önce Big-Bang (Büyük Patlama) ile bir sıfır hacim içinde (yoktan) var edildi. Bu olay en b...

Devamını Gör

Z.ABİDİN TOPRAK (DİYARBAKIR ’DAN YAZIYOR )

Kara Delikler

18.03.2021

Kara delikler birer maddedir. Kara delikleri anlamak için öncelikle maddenin nasıl oluştuğu, nasıl topaklandığı ve kütle çekim kuvvetinin uzay ve zamanı nasıl deforme ettiğini bilmek gerekiyor. Kütlesi olan her varlık kütle çekim...

Devamını Gör

Z.ABİDİN TOPRAK (DİYARBAKIR ’DAN YAZIYOR )

Zamanda Yolculuk Yapılabilir mi?

17.02.2021

Aslında ışık ve ışık hızında yol alan enerji parçacıkları hariç diğer her şey zamanda yolculuk yaparlar. Yolculuk denince çoğu insan bunu uzayda  yapılan yolculuk olarak anlıyor. Teorik olarak yolculuk uzayda, zamanda ve ikisinde olmak üzere üç şekilde yapılabilir. Uzay veya zamanın  iki noktası  arasında alınan mesafeye yolculuk d...

Devamını Gör

Z.ABİDİN TOPRAK (DİYARBAKIR ’DAN YAZIYOR )

İhtiyaç, Kaynak ve Bölüşüm Problemi

12.02.2021

Eğer ihtiyaçlar sınırlı ve kaynaklar sınırsız olsaydı iktisat bilimine gerek olmazdı.  Tıpkı hastalık ve ölümün olmaması halinde tıp bilimine ihtiyaç duyulmayacağı gibi. Fakat insan ihtiyaçları sonsuz, dünya kaynakları ise sınırlıdır. Bu, ihtiyaç – kaynak ilişki...

Devamını Gör

Z.ABİDİN TOPRAK (DİYARBAKIR ’DAN YAZIYOR )

Onu nasıl hayal etmek isterdiniz?

13.01.2021

Sevdiğiniz bir insanı nasıl hayal etmek istersiniz? Fiziğini, giyimini, yaşını, karekterini, eylem, düşünce ve yaklaşımlarını nasıl tasvir edersiniz? Sözgelimi onu kusursuz görebilir veya ...

Devamını Gör

Z.ABİDİN TOPRAK (DİYARBAKIR ’DAN YAZIYOR )

Adalet mi, İyilik mi?

27.11.2020

Adalet kavramı  iyilik veya kötülük kavramlarından daha farklı bir durumu ifade eder.  Adalet; iyilikte de kötülükte de eşit fırsatlara sahip olmayı ifade eder.  Yüce Alla...

Devamını Gör

Z.ABİDİN TOPRAK (DİYARBAKIR ’DAN YAZIYOR )

Her Şeyin Teorisi (Sicim Kuramı)

23.11.2020

              Her şey ne demektir? Her şey bir şeyden mi yaratıldı ? Eğer böyleyse madde, enerji, zaman,...

Devamını Gör

Z.ABİDİN TOPRAK (DİYARBAKIR ’DAN YAZIYOR )

Zaman, son yıllarda gerçekten hızla akıp gidiyor mu?

20.11.2020

Zaman, son yıllarda gerçekten hızla akıp gidiyor mu? ...

Devamını Gör

Z.ABİDİN TOPRAK (DİYARBAKIR ’DAN YAZIYOR )

Bu Akşam Her Şey Büyüyecek

16.11.2020

Bir pazar sabahı koltuğunuza yan uzanmış sehpadan kahvenizi yudumluyorsunuz. Ancak birazdan sıra dışı bir olay gerçekleşecek. Elinizi tekrar fincana uzattığınızda fincanınızın bir tas kadar büyüdüğünü göreceksiniz. Büyük bir şaşkınlıkla elinizi çekip fincana odaklanacaksınız. Şaşkınlığınız her saniye artmaktadır, çünkü fincan her saniye düzenli ...

Devamını Gör

Z.ABİDİN TOPRAK (DİYARBAKIR ’DAN YAZIYOR )

Kadını ve Erkeği Tasarlamak

02.11.2020

Bir erkek için kadın ne kadar caziptir? Aynı şekilde bir kadın için erkek ne kadar caziptir? Her bir soruyu muhatabına sormak daha anlamlıdır. Henüz yaratılmazdan önce erkek-dişi veya kadın ve erkek gibi iki cazip cinsiyet kimin aklına gelebilirdi? Kim bunları tasarlayıp h...

Devamını Gör

Z.ABİDİN TOPRAK (DİYARBAKIR ’DAN YAZIYOR )

Kapılardaki Yazı

30.10.2020

Adam hayretler içindeydi. Alacaklı olduğu herkes onar dakika arayla kendisine borcunu ödemeye geliyordu. Borçluların başına saksı mı düşmüştü, yoksa gece hep beraber rüya mı görmüşlerdi?  Hiçbir umudu kalmamışken bir anda iflastan kurtulmuş ve tekrar eski zenginliğine kavuşmuştu. Art...

Devamını Gör